Na działce coraz smutniej, ale pracy jest dosyć...

Głodem w guzaka
Jednym z najmniejszych pod względem rozmiarów, ale największych z powodu wyrządzanych strat w warzywach korzeniowych jest szkodnik o nazwie guzak północny, żerujący głównie na korzeniach marchwi. Obecność guzaka na grządce łatwo stwierdzić widząc na korzeniach marchwi małe narośla zwane galasami, których ilość i wielkość rośnie wraz z upływem czasu. Korzenie ulegają dużej deformacji i zwyrodnieniu. Tracą one zdolność przesyłania w górę rośliny - do łodyg i liści - substancji spożywczych, na skutek czego roślina po prostu ginie.

Jak się uwolnić od guzaka?
Nie uprawiać marchwi i pietruszki, i innych upraw będących jego żywicielami z roku na rok na tym samym stanowisku. Na zagonach, które nawiedził ten wredny szkodnik posiać trawę lub kukurydzę albo wysadzić kapustę i wtedy jego dni są już policzone. Zginie śmiercią głodową, bo tych upraw zwyczajnie nie trawi.

Polowanie na wilki
Po zbiorze owoców wielu działkowców co rychlej usuwa tzw. wilki, czyli pionowe, młode długopędy wybijające u nasady konarów. Wycinanie tych pędów jest przysłowiowym polowaniem na wilka. Jak się okazuje i w tej działalności ogrodniczej należy zachować umiar i nie przesadzać z tępieniem odrostów, bo to niekiedy może być praktyką szkodliwą.
Ogołocone gałęzie szybciej przemarzają i ulegają poparzeniom słonecznym. Pewną ilość wilków należy więc zostawiać, po skróceniu ich długości i w skupieniu nie gęstszym niż 15 cm jeden od drugiego. Niektóre wilki zamiast wycinać, należy nagiąć i podwiązać, co po jakimś czasie zaowocuje... owocowaniem gałęzi, które w pierwszym stadium swego życia były wilkami.

Jesienny przegląd
Jesienią wykopujemy, zbieramy i zrywamy plony. To dobra sposobność do sprawdzenia, z jakimi szkodnikami i chorobami ma do czynienia nasza roślinność na działce. Jeżeli przy usuwaniu z ziemi resztek roślin kapustnych zauważymy, że na korzeniach są palczaste wyrostki, będzie to znak obecności grzyba wywołującego chorobę o nazwie kiła kapuściana. Rozwija się ona zwłaszcza w warunkach ciepłej i wilgotnej pogody najczęściej na zakwaszonych glebach.
Zaatakowane przez kiłę rośliny należy co rychlej usunąć, a działkę zwapnować.
Na parę lat powinno się zaprzestać uprawy roślin kapustnych na działkach, na których wystąpiła kiła kapuściana. Wykopując z ziemi marchew powinniśmy zwrócić uwagę na ewentualne palczaste rozgałęzienia oraz drobne korzonki z okrągłymi wyrostkami. Byłby to dowód występowania guzaka północnego.

Kędzierzawe liście
Skoro już wiemy jak poradzić sobie z guzakiem północnym żerującym głównie w warzywach korzeniowych, to przejdźmy do porów, bo one także mogą być drążone przez szkodnika zwanego miniarką. Jeśli w białej części tej rośliny widać podłużne rowki z białymi larwami, to jest to właśnie miniarka. Takich porów nie zostawiamy na działce, lecz po usunięciu owada i uszkodzeń przeznaczamy warzywo do rychłego spożycia.
O tej porze roku można zająć się likwidacją kędzierzawości liści brzoskwiń, ponieważ nie ma już.., liści na tych drzewach. Do zabiegu można bowiem przystąpić wtedy, gdy liście znajdą się na ziemi. Na tę chorobę stosujemy m.in. Syllit 65 WP oraz Miedzian 50 WP. Oprysk powinien być wyjątkowo dokładny i obfity.

Nie przesadzać z przesadzaniem
Z przesadzaniem drzew owocowych żaden ogrodnik nie powinien... przesadzać. Jeśli już musimy przenieść rosnące drzewko z miejsca na miejsce, to taką operację bez większego ryzyka można przeprowadzać na drzewkach 2 – 4 letnich. Najlepsza porą na taki zabieg jest druga połowa października. Wykopując drzewko trzeba uważać, aby nie uszkodzić korzeni. Najlepiej wykopać całe drzewko z dużą, bryłą korzeniową.
W sytuacjach wyjątkowych możemy też decydować się na transplantację starszego drzewka, poprzedzając to przygotowaniem z rocznym wyprzedzeniem. Najpierw wykopujemy wokół korzenia w promieniu 0,5 m od pnia rowek głębokości 40 cm, a w roku następnym na
wiosnę wykopujemy i zasypujemy kompostem. Skrócone korzenie wzbogacą się o nowe korzonki, które rozrosną się i wzmocnią w tym kompoście.

Rady spod … krzaka
Orzech włoski przerasta działkę swoimi rozmiarami. Jabłonie o silnym wzroście też do naszych ogródków specjalnie nie przystają. Grusze są kapryśne i wymagają specjalistycznych zabiegów. Morele i brzoskwinie są zbyt wrażliwe na mrozy. Nieźle na naszym gruncie radzi sobie wiśnia Łutówka, a ze śliw Węgierka Zwykła. Kto wie czy najbardziej odpowiednią uprawą sadowniczą w naszym ogrodzie nie jest krzak porzeczki i agrestu.
Prezentujemy zatem niektóre odmiany porzeczki czarnej, czerwonej, agrestu i malin, które - naszym zdaniem powinny być stałym składnikiem roślinnej kompozycji w ogródkach działkowych. Spośród wielu odmian porzeczki czarnej na naszą uwagę zasługuje zwłaszcza Bona, która ma krzew średniej wielkości lub mały o szerokim pokroju, owoce natomiast duże, jędrne, skupione w krótkich gronach. Dojrzewa w połowie lipca.

Wyniosły Ben Nevis
Odmiana szkocka Ben Nevis o średniej wielkości krzewu, kulistym, wzniesionym pokroju. Owoce duże i średniej wielkości, błyszczące, równomiernie dojrzewające o wysokich właściwościach przetwórczych. Plonuje obficie i regularnie. Zbiór w połowie lipca.
Ben Lomond - odmiana wyhodowana w Wielkiej Brytanii. Pokrój kulisty, owoce duże i średniej wielkości. Plonuje obficie. Odmiana odporna na przymrozki i mrozy, lecz wrażliwa na choroby grzybowe. Zbiór owoców pod koniec lipca.
Ceres - odmiana polska. Krzew średniej wielkości, rozkładający się pod ciężarem owoców. Średnio odporna na mączniaka, wrażliwa na rdzę i opadzinę. Owoce duże, nie wyrównane w pojedynczych, dużych i długich gronach. Ceres nadaje się do ogródków działkowych, tak samo jak poprzednio wymienione odmiany. Jedną z ważniejszych zalet jest odporność na wielkopąkowca.
Odporny Tisel - odmiana porzeczki czarnej o nazwie Tisel charakteryzuje się dużą siłą wzrostu i zwartym pokrojem. Dobrze znosi mrozy, odporna jest na mączniaka i rdzę, średnio radzi sobie z antraktnozą. Ma duże, kuliste, jędrne owoce o sporej zawartości ekstraktu. Na razie jest to odmiana trudna do zakupu, bowiem dopiero w 2005 roku została zgłoszona do Rejestru Odmian Roślin Sadowniczych, a więc jest wyjątkową nowością na rynku ogrodniczym.
Odmiana pochodzenia szkockiego Ben Connan jest odmianą wczesną. Rośnie silnie. Owoce duże. Owocuje niezawodnie i regularnie. Zbiór owoców w połowie lipca. W polskich warunkach klimatycznych nie jest jeszcze zbyt gruntownie przetestowana.
Ben Sarek także pochodzi ze Szkocji. Krzew o słabym wzroście, zwartym pokroju, rozchylającym się pod ciężarem owoców. Mała wrażliwość na mróz i wysoka odporność na mączniaka. Owoce dojrzewają równomiernie, lecz łatwo się osypują. Zbiór w lipcu.
Wśród odmian znanych na polskim rynku znajdują się jeszcze trzy odmiany porzeczki czarnej pochodzenia szkockiego. Są to: Ben Adler, Titania, Ben Tirran.
Ben Adler rośnie silnie, ma pokrój zwarty, jest plenna, umiarkowanie wrażliwa na choroby. Owoce średniej wielkości w krótkich gronach. Dojrzewa równomiernie. Nie osypuje się.
Titania rośnie silnie, pokrój wyniosły i sztywny. Odporna na mróz i choroby grzybowe. Owocuje obficie i niezawodnie. Owoce średniej wielkości jędrne. Nadaje się wybitnie na przetwory.
Ben Tirran - pokrój zwarty, krzew średniej wielkości. Owoce kuliste, duże, błyszczące o średniej wielkości. Owocuje obficie pod koniec lipca. Polecana na przetwory.

Warto wiedzieć
Jeśli na drzewie pojawi się huba, znaczy to, że dni tego drzewa są policzone. Z każdym tygodniem będzie marnieć, słabnąć i usychać, aż uschnie zupełnie.
Cykoria sałatowa wyhodowana w ciemności nosi nazwę bielonej. Ma liście blade i smaczniejsze od zielonych, bo zawierają mniej goryczy. Larwy chrabąszcza w cyklu swojego rozwoju potrafią zniszczyć około 800 mszyc. Jeśli zabraknie mszyc larwy zjadają się nawzajem.
Niektóre materiały, a wśród nich flizelina maja tę szczególną cechę, że przepuszczają powietrze, a zatrzymują ciepło. Pod taką osłoną roślina ma ciepło i ma czym oddychać.
Jeśli we wrześniu po zebraniu ogórków i pomidorów wysiejemy na tym samym miejscu skiełkowane nasiona kopru i rzodkiewki, to w listopadzie nadawać się będą do zjedzenia.

Kompostownik nie śmietnik
Niektórzy sądzą, że kompostownik to takie miejsce na działce, które jest i wytwórnią nawozu organicznego, czyli ziemi kompostowej, i śmietnikiem. Błędne rozumowanie. Nie wszystko co kwalifikuje się do śmietnika, można gromadzić w kompostowniku.
A zatem co można?
Wszelkie odpadki kuchenne, a więc obierki warzywne, resztki ryb, skorupki jaj, fusy po kawie i herbacie, rozdrobnione zielsko ogrodowe, łęty, liście, odrzucone podczas zbioru owoce, gałęzie, itp.
A czego nie wolno?
Nie wolno wrzucać do kompostownika szkła, kawałków metalu, drutu, zużytych beterii, uszkodzonych wyrobów z plastiku, włókien sztucznych, farb i innych chemikaliów, kawałków folii, gruzu.

Porzeczka czerwona
Holenderska odmiana porzeczki czerwonej o nazwie Jonkheer Van Tets należy do odmian wczesnych, owocujących z początkiem lipca. Krzew rośnie silnie, a pokrój ma kulisty z tendencją do rozkładania się pod naporem owoców. Wykazuje średnią odporność na choroby. Owoce duże, krwistoczerwone, wyrównane pod względem wielkości i błyszczące. Kwitnie wcześnie i wcześnie też owocuje. Kwiat i pąki narażone są na przymrozki, na które odmiana ta nie jest, niestety, zbytnio odporna. Zbiór można przeprowadzać z początkiem lipca.
Inna z holenderskich odmian porzeczki czerwonej, Rosetta owocuje w końcu lipca, rodzi owoce duże i bardzo duże o jaskrawoczerwonej barwie. Cieszy się wysoką oceną wśród plantatorów. Bardzo plenna.
Primus pochodzi ze Słowacji. Wydaje owoce średniej wielkości i duże w długich gronach złożonych z 20-30 jagód nadających się do bezpośredniego spożycia i na przetwory. W uprawie znajduje się od prawie 30 lat. Odmiana średnio wczesna. Owocowanie w połowie lipca.

Chora porzeczka
Jeśli na wiosnę krzewy porzeczki, takie agrestu, chorują na opadzinę liści i białą plamistość liści, musimy się liczyć ze znaczną obniżką plonów. Rozmiar szkód możemy łagodzić stosując opryski Bayletonem 5 WP przed i po kwitnieniu i dodatkowo jeszcze po zbiorze owoców.
Porzeczki atakowane są przez larwy i gąsienice, które zżerają liście. Do oprysków bierze się preparaty - Bactospeine Jardin, Basudin 25 EC lub Decis 25 EC. Mszyce pryskamy Bactospeine Jardin i Pirimor 50 DP lub Anthio.
Wielkopąkowiec porzeczkowy tym się objawia, że pąki są nienaturalnie nabrzmiałe i znacznie rozluźnione. Szkodnik żeruje bowiem wewnątrz pąków, wysysając soki z zawiązków liści i kwiatów. Brak na razie preparatu o wysokiej skuteczności, dlatego zaleca się ręczne usuwanie zaatakowanych pąków.

Liczenie jonów
Co to jest pH? Jest to wartość określająca stężenie jonów wodorowych w roztworze wodnym. Dla ogrodnika badanie wartości pH ma duże znaczenie, gdyż wyjaśnia, czy gleba ma odczyn kwaśny czy zasadowy - co się przekłada na odpowiedź na pytanie, jaka jest zawartość wapnia w glebie. Wartość pH podaje się w skali od 1 do 14. Wartość gleby ogrodowej winna mieścić się w granicach 4-9. Przy niższych i wyższych parametrach rośliny nie występują, a najlepszy dla nich przedział to 6,5-7,2.
Są wszakże rośliny, które dobrze czują się przy niskim pH nie przekraczającym wartości 4-4,5. Do tej grupy roślin należą m.in.: azalie, różaneczniki, hortensje i wrzosy.

Czerwony i biały Triumf
Wśród odmian agrestu prym wiodą angielskie... triumfy - Triumf Czermrony, Triumf Biały, a ponadto Hinnonmaki rodem z Finlandii, angielska Invieta i Rzeszowski, wiadomo skąd.
Triumf Czerwony wyhodowany w Anglii, to krzew małych rozmiarów, z luźnym pokrojem i wiotkimi pędami. Odmiana wytrzymała na mróz i odporna na mączniaka. Rodzi owoce drobne o kulistym kształcie. Zbiory w połowie lipca.
Drugi Triumf, ten Biały, także pochodzenia angielskiego, podobnie jak Triumf Czerwony charakteryzuje się silnym wzrostem, wytrzymałością na mróz, ale, niestety, wysoką wrażliwością na choroby, zwłaszcza na mączniaka. Owoce ma duże, lekko owalne, złociste i bardzo smaczne. Nadaje się do bezpośredniego spożycia i na przetwory. Zbiór w lipcu.
Angielska Invieta rośnie silnie, skutecznie opiera się mrozom i chorobom, owocuje niezawodnie. Jagody ma żółtozielone pokryte szczeciniastymi włoskami. Zbiór w połowie lipca.

Polka w malinach
Do niedawna z maliny robiono tylko soki i dżemy. Obecnie bardzo popularne są mrożonki, kompoty i inne przetwory. Główne walory maliny tkwią w jej smaku i w zawartej w niej witaminie C oraz pektynach. Malina, wbrew powszechnemu przekonaniu, jest w naszych ogrodach rośliną młodą. Pojawiła się w naszym kraju na przełomie XIX i XX wieku. Nasi pradziadowie mogli ją spotkać jako roślinę dziką tylko w lasach.
Krzewy odmian uprawnych charakteryzują się szybkim wzrostem, wczesnym wchodzeniem w owocowanie. Zaleca się sadzenie malin w porze jesiennej, gdyż wczesną wiosną zaczną już wegetację. Warto przypomnieć, że jedna z polskich odmian malin ma nazwę Polka.

Trawnik po zimie
Jeśli masz zamiar urządzić sobie na działce trawnik, realizację pomysłu mogłeś zacząć w poprzednim miesiącu. Teraz jest już za późno. Odłóż pracę do wiosny, na kwiecień lub maj. Są to najlepsze terminy do siania trawy. A jak powinno się siać? Powinno się siać wzdłuż i wszerz, by nasiona posypały się gęsto. Połowę dawki wysiewamy na przykład idąc w kierunku południe-północ, a następnie prostopadle do tej marszruty, czyli ze wschodu na zachód.
Zaleca się 25-30 g na 1 m. kw. Po siewie należy przegrabić glebę, aby nasiona znalazły się pod ziemią. Przez pierwsze dwa tygodnie powinniśmy zadbać, by obsiana powierzchnia była w stanie wilgotnym.

Z porzeczki agrest
Krzew owocowy o niezbyt zgrabnej nazwie porzeczko-agrest powstał ze skrzyżowania tych dwu roślin. Po wielu doświadczeniach, badaniach i zabiegach hodowlanych udało się uzyskać nowy gatunek łączący główne cechy porzeczki i agrestu.
Jest to roślina heterozyjna. Rośnie szybciej niż porzeczka czarna, osiąga wysokość 1,5 m. Pędy nie mają kolców. Owoce są owalne i eliptyczne. Nie mają charakterystycznego dla starego agrestu nalotu, są gładkie, nie opadają, w okresie dojrzewania.
Z jednego krzewu można zebrać od 2 do 10 kg owoców. Agrest nowego gatunku zawiera dużo witaminy C. Nadaje się do przerobu na soki i konfitury.

Polski i fiński
Wśród odmian agrestowych znajduje się nasz polski Rzeszowski i fiński Hinnonmaki Rot. Odmiana fińska cechuje się luźnym pokrojem, wiotkimi pędami i owocami o małych wymiarach. Jest odporna na mróz i mączniaka. Owoce można zrywać w połowie lipca.
Nasz Rzeszowski agrest ma krzewy silnie rosnące, pokrój wzniosły, pędy grube i sztywne, dość wrażliwe na mączniaka. Szybko owocuje, już w roku posadzenia. Plonuje obficie. Owoce bardzo duże, podłużne, twarde o barwie fioletowo-granatowej. Duże walory przetwórcze.
W naszych ogrodach i ogródkach na razie nieosiągalne są niemieckie odmiany Maucorines i Rolanda, odznaczające się dużymi owocami, wysokim plonowaniem i dużą odpornością na choroby. Bodaj tylko w kolekcji odmian w Instytucie Skierniewicach można się zapoznać z angielskimi odmianami Pax, Martlet i Greenfinch, podobnie jak z paroma odmianami ukraińskimi.

Zapach nasion
Na zimowy siew wybiera się nasiona jeszcze pewniejsze, skrupulatniej sprawdzone i wyższej jakości niż do siewu wiosennego. Bo idą do trudniejszych warunków - do zimnej ziemi, do mrozu, pod śnieg. Im nasiona świeższe tym lepsze. Tę świeżość łatwo wyczuć nosem. Świeższe pachną mocniej. Jesienią powinno się siać gęściej niż na wiosnę, bowiem część nasion może wyginąć, czyli po prostu wymarznąć. Obsiane lub obsadzone, na przykład czosnkiem, zagony należy lekko przyklepać, lub przejechać po nich ogrodowym walcem, a po zamarznięciu ziemi przykryć grządki słomą, włókniną albo drobnymi gałęziami iglaków.

Dobry wybór
Wybór miejsca na siew przedzimowy jest bodaj ważniejszy niż pod zasiew w porze wiosennej. Wybrać należy stanowisko o dobrym nasłonecznieniu, by na wiosnę roślina miała jak najwięcej ciepła i światła. Gleba powinna być lekka i przepuszczalna z dużą zawartością próchnicy.
Na przedzimowe siewy nie nadają się gleby ciężkie, zlewne, zimne takie jak iły, a zwłaszcza takie, które po wiosennych roztopach zbyt długo i w nadmiernych ilościach zatrzymują wodę, wytwarzając przez to warunki beztlenowe prowadzące do obumierania nasion.
Bezpośrednio przed siewem nie wolno też przeprowadzać wapnowania ani nawożenia obornikiem. Siew jesienny, zwłaszcza marchwi i pietruszki jest przedsięwzięciem ryzykownym, bowiem zawsze się może tak zdarzyć, że po kilkunastu dniach po wysiewie może nadejść parę ciepłych dni i zmusić nasiona do wypuszczenia kiełków, które zginą, gdy przyjdzie mróz.

Mróz i gleba
Mgr Elżbieta Sikora z Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach stwierdza: "Gleba na jesieni powinna być przekopana. Zwykle kopie się na głębokość szpadla w ten sposób, by odcinane
skiby układały się pionowo, nie naruszone, w tzw. ostrej skibie, co powoduje lepsze nagromadzenie się wody w okresie zimy. Brył się nie rozbija i nie wyrównuje powierzchni. Sprzyja to lepszemu oddziaływaniu mrozu na glebę.
Niska temperatura rozkrusza glebę i przyczynia się do powstawania struktury gruzełkowatej. Przy tym, jeśli w glebie znajdują się larwy szkodników, czy inne ich formy przetrwalnikowe, są one wyrzucane przy kopaniu na powierzchnię i giną. Podczas kopania jest też okazja do wybierania całych rozłogów perzu i innych chwastów wieloletnich".

"Ostra skiba"
Prócz jesiennych siewów i nasadzeń na działkach trwają głównie prace porządkowe. Zbiera się resztki po uprawach, zgrabia badyle, łęty, liście, resztki po koszonej trawie itp.
Przed zimą rozrzuca się też na działkach, podobnie jak na polach obornik i nawozy mineralne. A jak już się nawóz rzuci na ziemię, to trzeba co rychlej zagony przekopać, aby zawarte w gnoju czy produktach mineralnych składniki pokarmowe nie szły w powietrze, lecz do gleby.
Panują różne poglądy na temat przekopywania działek na wiosnę i jesienią. Zwłaszcza wiosenne kopanie ma wielu przeciwników, którzy twierdzą, że taki zabieg zbytnio wysusza glebę i uwalnia wiele związków potrzebnych pod powierzchnią ziemi.
Jesienne "przekopki" mają zdecydowanie mniej przeciwników, choć nie brak takich specjalistów, którzy uważają, że na "ostrej skibie" więcej się traci niż zyskuje. Czy to prawda?

Obornik ze sklepu
Dzisiaj, w roku 2006, w sklepach ogrodniczych kupić możemy nie tylko tradycyjne, znane od dawna nawozy mineralne takie, jak siarczan amonu, superfosfat, saletra i saletrzak, mieszanki wieloskładnikowe Fructus, Azofoska, Agrofoska, Magiczna Siła, ale także wieloskładnikowe nawozy organiczne w postaci mieszanek mącznych z rogów, krwi i kości.
Do tej grupy należy też mączka rogowa i wióry rogowe. Prócz azotu mają dużą dawkę fosforu, niestety, pozbawione są zupełnie potasu.
Do nabycia są także suszone nawozy - kurzy i bydlęcy - w odpowiednich mieszankach na tworzenie się próchnicy w glebie. Warto pamiętać, że te koncentraty nawozów organicznych przetwarzają się w glebie wolniej, ale za to dłużej spełniają rolę aktywnych składników pokarmowych.

Łopata i gnój
Jak się okazuje, nawet rozrzucanie obornika, zwanego przez chłopów gnojem, a następnie wprowadzanie go do gleby nie jest przedsięwzięciem tak prostym Jak by się wydawać mogło. Otóż i w tej robocie popełniamy często błąd wkładając obornik na dno bruzdy, a nie na bok odłożone skiby.
Jak się to robi poucza znana nam już p. mgr Elżbieta Sikora z Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach: "Gdy kopanie grządek łączymy z przykryciem obornika, to nawóz ten rozrzucony równomiernie na powierzchni nagarnia się na bok pierwszej odciętej szpadlem skiby, a nie na jej dno. Potem przykrywa się go następnymi rzędami skib. Wtedy obornik będzie przykryty płytko i szybciej ulegnie rozkładowi przy dostepie powietrza i wody".

Liść w śniegu
Buraki naciowe, czyli boćwinę także możemy przetrzymać przez zimę na działce, pod warunkiem, że będzie przykryta śniegiem. Przewidując zimę bez śniegu, lecz z silnymi mrozami, warzywo należy okopać w taki sposób, aby ziemia okrywała całe ogonki liściowe.
Dodatkowa osłoną może być słoma, liście, gałązki iglaków, trociny, wióry itp. W taki sposób opatulona boćwina będzie zdatna do zrywania z początkiem wiosny. Przy sposobności sprawdzamy grządki, na których w ostatnich paru dniach wysialiśmy ozimą marchew lub
pietruszkę. Jeżeli wiatr zwiał na boki słomę, liście lub inną okrywę, poprawmy co trzeba.

Wiemy? Nie wiemy?
Późne odmiany marchwi pozostają w ziemi, od zasiewu do zbioru prawie pół roku.
Pietruszkę sprowadzili do Polski włoscy ogrodnicy królowej Bony w roku 1518. "Bez kwaszonych buraków, przynajmniej w niektórych stronach, żadne się gospodarstwo nie obejdzie"- tak pisał
jeden z polskich przyrodników Jan Krzysztof Kluk w XVIII wieku. Skorzonera zwana też wężymordem była traktowana w przeszłości jako roślina lecznicza, głównie jako odtrutka na
jad żmii. Czas wegetacji rzodkiewki, od wysiewu do zbioru, wynosi około 35 dni. Pięć razy krócej niż marchwi.
Rzodkiew znano jut w czasach egipskich faraonów. Jadali ją budowniczowie piramidy Cheopsa.
O dostojnym wieku czosnku świadczą zapisy chińskie i wzmianki w Biblii (Księga Liczb).